Ο νεαρός αυτοκράτορας Μιχαήλ Δ΄ ο Παφλαγών είναι παραδόξως ο μοναδικός –εκτός ίσως από τον ίδιο τον Βασίλειο Β΄ Βουλγαροκτόνο- τον οποίο ο Μιχαήλ Ψελλός περιγράφει με πραγματική συμπάθεια στα όρια του θαυμασμού, πιθανώς, όπως έχει υποστηριχθεί, εξαιτίας του συντηρητισμού της διακυβέρνησής του. Ο...
Δεδομένα Κειμένου
Όταν ο θάνατος του Μιχαήλ Δ΄ ήταν κοντά, η ανάγκη διατήρησης των προνομίων της Παφλαγονικής οικογένειας είχε ως αποτέλεσμα την ανάδειξη του Μιχαήλ Ε΄, ανεψιού του Μιχαήλ Δ΄. Ο Μιχαήλ Ε΄ επονομάστηκε Καλαφάτης από το επάγγελμα της οικογένειάς του, η οποία, όπως άλλωστε και η άμεση οικογένεια του...
Ο Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας ήταν ο πρωτότοκος γιος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα με την Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα, ανεψιά του πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου. Ο Μιχαήλ Ζ΄ στέφθηκε συναυτοκράτωρ στις αρχές της δεκαετίας του 1060, ενώ είχε ήδη στεφθεί ο αδελφός του, Κωνστάντιος. Παρόλα αυτά, μετά το...
Για την βασιλεία του Μιχαήλ Στ΄ του Στρατιωτικού ο Μιχαήλ Ψελλός κάνει λόγο για «πολιτικὴν διαδοχήν», την οποία επιχειρούσαν να καταλύσουν οι στρατιωτικές οικογένειες. Ο Μιχαήλ Στ΄ ο Στρατιωτικός επιλέχθηκε από τη σύγκλητο και τους ευνούχους του βασιλικού περιβάλλοντος για το ύπατο αξίωμα της...
Ο Νικηφόρος Α΄ εκθρόνισε την αυτοκράτειρα Ειρήνη τον Οκτώβριο του 802. Έφερε τότε τον τίτλο του πατρικίου και το αξίωμα του λογοθέτη του γενικού, που υποδηλώνει πως ανήκε στη σύγκλητο. Μολονότι οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες, φαίνεται επίσης πως ο Νικηφόρος είχε στενή εξ αγχιστείας συγγένεια...
Ο πατριάρχης Νικηφόρος Α΄ ήταν γιος του υπογραφέως Θεοδώρου, ο οποίος εξορίστηκε επί Κωνσταντίνου Ε΄ εξαιτίας των εικονολατρικών του πεποιθήσεων, αρχικά στο φρούριο Πημόλισσα και στη συνέχεια στη Νίκαια της Βιθυνίας. Σύμφωνα με το Βίο του Νικηφόρου, η οικογένεια ακολούθησε τον Θεόδωρο στην...
Το πιο περίοπτο, γνωστό και δοξασμένο μέλος της οικογένειας των Φωκάδων ήταν Νικηφόρος Β΄ Φωκάς. Γιος του δομέστικου των Σχολών Βάρδα Φωκά, αρμενικής −τουλάχιστον από την πλευρά της μητέρας του− και καππαδοκικής καταγωγής, ο Νικηφόρος αντικατέστησε τον πατέρα του στο ίδιο αξίωμα το 955,...
Το νομικό κείμενο «κεφάλαια νόμου γεωργικοῦ κατ’ ἐκλογὴν ἐκ τοῦ Ἰουστινιανοῦ βιβλίου» αποτελεί συλλογή διατάξεων που αφορούν τις γεωργικές σχέσεις εντός της κοινότητας χωρίου. Η αρχική μορφή του κειμένου καταρτίστηκε πιθανώς μεταξύ 7ου και 8ου αι., ωστόσο παρά την αναφορά του αυτοκράτορα στον...
Αρχικά ο «οἶκος», όρος που εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στην μεσοβυζαντινή εποχή, σηματοδοτεί απλώς την οικία, όπου διαμένουν οι ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές της. Κατ’ επέκταση ωστόσο ο όρος σημαίνει το νοικοκυριό ως οικονομική μονάδα, με τους ανθρώπους του, ιδιοκτήτες και υπηρέτες, και τα...
Το αξίωμα είναι παλαιό και μαρτυρείται αρχικά ως κουράτωρ πόλεως (cura/curator civitatis), πιθανώς και ως «ἔφορος». Αρχικά οι κουράτορες διορίζονταν από τον αυτοκράτορα εκτάκτως για τη ρύθμιση των οικονομικών των πόλεων. Μέχρι τα τέλη του 3ου αι. οι κουράτωρες ήταν μόνιμοι αξιωματούχοι των...
Ο τίτλος του πατρικίου ήταν ο υψηλότερος τίτλος της πρωτοβυζαντινής εποχής μετά τον τίτλο του ὑπάτου (consul) και ο μοναδικός, η απονομή του οποίου ήταν αποδεσμευμένη από την παροχή στρατιωτικής ή διοικητικής υπηρεσίας. Ο τίτλος, εφόσον ήταν τόσο υψηλός, ήταν σχετικά σπάνιος. Ο Κωνσταντίνος Α΄...
Καταγόμενος από την Αρζανηνή, επαρχία (σατραπία) της Αρμενίας Δ΄, ο Πέτρος αιχμαλωτίστηκε ως παιδί ακόμα από τον, μετέπειτα αυτοκράτορα, Ιουστίνο Α΄, γύρω στο 504. Ο Ιουστίνος τον έστειλε σε γραμματιστή με την προοπτική να εκπαιδευτεί για την υπηρεσία του γραμματικού. Όταν ο Ιουστίνος Α΄ ανέβηκε...
Τα προάστεια είναι εκτάσεις γης που απέχουν από την έδρα στην οποία ανήκουν, το χωρίον, συχνά τόσο, ώστε καθίσταται απαραίτητη η εγκατάσταση των καλλιεργητών εκεί προκειμένου για την αποδοτικότερη εκμετάλλευση του προαστείου. Η απόσταση μεταξύ της έδρας του χωρίου και του προαστείου είχε ως...
Ο σημαντικότερος ιστορικός της πρώιμης βυζαντινής εποχής, ο οποίος άσκησε μεγάλη επιρροή στη βυζαντινή ιστοριογραφία αλλά και επηρέασε τις απόψεις των Βυζαντινών αλλά και των σύγχρονων ιστορικών για τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄, ήταν ο Προκόπιος. Καταγόταν από την Καισάρεια της επαρχίας...
Ο σπάνιος αυτός όρος ήταν τρέχων στην πρωτοβυζαντινή εποχή ως τον 7ο και 8ο αι., εφόσον εμφανίζεται σε ελάχιστες επιγραφές της επαρχίας Λυκίας αλλά και στο Βίο του Θεοδώρου του Συκεώτη και στη Χρονογραφία του Θεοφάνη (αρχές 9ου αι.). Θεωρείται ότι είναι απευθείας μετάφραση του λατινικού όρου...
Ο Ρωμανός Α΄ Λακαπηνός καταγόταν από το χωριό Λακάπη, μεταξύ της Μελιτηνής και των Σαμοσάτων. Γιος του Αρμενίου Θεοφυλάκτου Αβάστακτου, που έτυχε να σώσει τη ζωή του Βασιλείου Α΄ σε μάχη στην Τεφρική, ο Ρωμανός ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του επί Λέοντος Στ΄ και το 911 υπηρέτησε ως στρατηγός του...
Ο νεαρός γιος του Κωνσταντίνου Ζ΄ στέφθηκε αυτοκράτωρ ήδη το Πάσχα του 945 και σύντομα αρραβωνιάστηκε με πριγκήπισσα από την Ουγγαρία, η οποία όμως πέθανε σε νεαρή ηλικία και έτσι ο γάμος δεν τελέστηκε ποτέ. Ο Ρωμανός Β΄ τελικά νυμφεύθηκε μια κόρη της οικογένειας των Κρατερών, την ξακουστής...
Ο Ρωμανός Γ΄ Αργυρός είναι ο πρώτος μιας σειράς αυτοκρατόρων που οφείλουν τη νομιμότητα της ανόδου τους στο θρόνο στη σχέση τους με την πορφυρογέννητη πριγκίπισσα Ζωή, κόρη του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η΄. Ο Ρωμανός νυμφεύθηκε την Ζωή στις 9 Νοεμβρίου 1028 και με αυτό τον τρόπο ανέβηκε στο θρόνο...
Το «λογίσιμον» είναι ένας λογιστικός όρος που απαντά συχνά κυρίως σε έγγραφα των μοναστηριακών αρχείων, ωστόσο δεν αφορά μόνο τα μοναστικά ιδρύματα, αλλά και ιδιώτες. Πρόκειται για δωρεές που αφορούν τον βασικό έγγειο φόρο της μέσης βυζαντινής εποχής, ο οποίος «λογίζεται» υπέρ κάποιου ιδιώτη ή...
Συγκεχυμένα μόνο βιογραφικά στοιχεία υπάρχουν γι’ αυτόν τον συγγραφέα του β΄ ημίσεως του 10ου αι. Από πολύ πλούσια και ευγενική οικογένεια της Κωνσταντινούπολης, έλαβε την καλύτερη μόρφωση της εποχής του και φαίνεται ότι ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του από την αυτοκρατορική γραμματεία, για να...