Ιστ΄. Πλούσιον δὲ μᾶλλον ἔφην ἢ πένητα, οὐκ ἀποδοκιμάζων διὰ τὴν τύχην τὸν ἀγαθὸν πένητα, ὥσπερ δὴ οὐδὲ τὸν πλούσιον ἐπαινῶν διὰ τὴν τῶν χρημάτων δαψίλειαν, εἰ τρόπων οὐκ ἀπολαύει χρηστῶν· οὐδέτερον γὰρ τούτων οὔθ’ αἱρητόν, οὔτε μὴν ἀποδοκιμαστέον διὰ τὴν τύχην, αἱρετέον δὲ μᾶλλον διὰ τὸν τρόπον. Ὁ μέντοι πλούσιος ἀγαθὸς ὢν τοσοῦτον τοῦ ἀγαθοῦ διοίσει πένητος ὅσον καὶ ἐπάργυροι καὶ κατάχρυσοι πανοπλίαι τῶν καταχάλκων καὶ σιδηρῶν· αἱ μὲν γὰρ πρὸς τῷ ἀσφαλεῖς εἶναι καὶ τῷ κόσμῳ πλεονεκτοῦσιν, αἱ δ’ αὐτῷ μόνῳ τῷ δραστηρίῳ τὸν ἔπαινον ἔχουσιν· ὥσθ’ αἱρετέος μὲν καὶ ὁ πένης στρατηγὸς μετὰ ἀρετῆς, ἢ μέντοιγε ὁ μετὰ τῆς ἴσης ἀρετῆς πλούσιος.
Επιλογή πλουσίου στρατηγού
Χρονολογία: 10ος αι.
Πηγή:
Sylloge tacticorum, 1.36-37.
Βιβλιογραφία:
ODB, 1980· Strässle, Krieg und Kriegfuhrung, 40-41· Kazhdan, Aristocrazia, 68-69· Antonopoulou, “Aristocracy” in Byzantium, 153-159.
Σχολιασμός:
Το απόσπασμα προέρχεται από Τακτικόν του 10ου αι. (πιθανώς γράφτηκε επί Κωνσταντίνου Ζ΄ ή λίγο αργότερα) το οποίο ακολουθεί σχεδόν κατά λέξη τον Στρατηγικό του Ονάσανδρου (1ος αι.) με κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις. Η διάκριση γίνεται μεταξύ ενός πλουσίου και ενός πένητος για το αξίωμα του στρατηγού. Σε αντίθεση με το αρχαίο πρότυπό του, το κείμενο ξεκάθαρα επιδοκιμάζει την επιλογή του πλουσίου για το αξίωμα του στρατηγού. Η επιλογή φαίνεται να εξηγείται από την ανάγκη, ο στρατηγός να είναι σε θέση να αντισταθεί σε πιθανή προσπάθεια εξαγοράς του μέσω δωροδοκίας και από την ανάγκη να μπορεί να διατηρήσει την πίστη των ανθρώπων του και των στρατιωτών του χρησιμοποιώντας τη δική του οικονομική δύναμη, μοιράζοντας «φιλοτιμίες», που αναφέρονται σε άλλες πηγές (πρβ. ibid., 1.3.θ΄, χρημάτων ὑπερόπτην καὶ φιλόδωρον). Η σύγκριση συμπληρώνεται με μία μεταφορική εικόνα που υπάρχει και στο αρχαίο πρότυπο: η κατάκοσμη με ακριβά υλικά πανοπλία έχει την ίδια ακριβώς χρησιμότητα με μία απλή πανοπλία, αλλά συγκεντρώνει το θαυμασμό εξαιτίας της διακόσμησης. Η αρετή, που μπορεί να είναι ίδια και στον πένητα στρατηγό αλλά και στον πλούσιο, μπορεί να κρίνει την επιλογή. Στο πλαίσιο αυτό οι πιθανότητες του πένητα να ονομαστεί στρατηγός είναι περιορισμένες και η προτίμηση της επιλογής με σαφήνεια τίθεται υπέρ του πλουσίου.
Σύνδεσμοι
Κοινωνικές Κατηγορίες
Λήμματα κοινωνικής θεωρίας
Δεδομένα Κειμένου