Οι λόγοι της δολοφονίας του καίσαρα Βάρδα

Το απόσπασμα, που προέρχεται από τον Βίο Βασιλείου (Συνεχιστές του Θεοφάνη), αναφέρεται στη στρατοπέδευση του στρατού κοντά στην Έφεσο την άνοιξη του 866 προκειμένου για την εκκίνηση εκστρατείας εναντίον των Αράβων της Κρήτης και αποτελεί πρόδρομο της αφήγησης για την δολοφονία του καίσαρα Βάρδα από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ και τον συνεργό του, μετέπειτα αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄. Το απόσπασμα είναι δηλωτικό για τη δύναμη των προσώπων κοντά στον αυτοκράτορα, τόσο του καίσαρα Βάρδα όσο και του Βασιλείου. Κατά τον συγγραφέα ο καίσαρας, θείος εκ μητρός του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄, δηλαδή αδελφός της αυτοκράτειρας Θεοδώρας, είχε στήσει τη σκηνή του σε υψηλότερο έδαφος από την σκηνή του αυτοκράτορα. Το σχόλιο του συγγραφέα εμπεριέχει όρους της κοινωνικής ορολογίας για να αποδώσει τις αντίστοιχες ιδιότητες στα πρόσωπα (χθαμαλὴ μὲν καὶ ταπεινὴ, περιφανὴς καὶ μετέωρος), που μπορεί πραγματικά να απηχεί την ερμηνεία του γεγονότος από τους συγχρόνους (παρά το γεγονός ότι η στρατοπέδευση σε υψηλό τόπο γινόταν για την προστασία του στρατοπέδου από την πιθανότητα πλημμύρας). Ο ανώνυμος συγγραφέας παρατηρεί ότι ο καίσαρ ήταν σχεδόν «ὁμότιμος» του αυτοκράτορα. Η θέση αυτή αποδιδόταν σε αυτόν λόγω της συγγένειας, του υψηλού τίτλου αλλά και εξαιτίας του ρόλου του στη διακυβέρνηση. Ο όρος «κοινωνὸς τῆς ἀρχῆς» είναι νομικής φύσεως και δηλώνει την νομιμοποιημένη συμμετοχή στην εξουσία (νομικά «κοινωνία»), που σε αυτή την περίπτωση αφορά την ανώτατη βασιλική εξουσία του Μιχαήλ Γ΄. Ο συγγραφέας στη συνέχεια περιγράφει έναν πόλο εξουσίας παράλληλο και κατά τα φαινόμενα ισχυρότερο από αυτόν του αυτοκράτορα: ο καίσαρας Βάρδας διέθετε μεγάλη «ακολουθία» (ἑταιριῶτις φατρία καὶ σύστασις) και οι επικεφαλής στρατηγοί υπάκουαν σε αυτόν, αν και τυπικά η θέση του καίσαρα δεν περιλάμβανε στρατιωτικές εξουσίες. Τον ενδιάμεσο και νομιμοποιημένο σύνδεσμο με το στρατό ωστόσο παρείχε ο γιος του Βάρδα, Αντίοχος, με το αξίωμα του δομέστικου των Σχολών. Έτσι, μέσω της εξουσίας του Αντίοχου ουσιαστικά οι στρατηγοί αναφέρονταν στον καίσαρα, που φαίνεται να είχε υποκαταστήσει την εξουσία του Μιχαήλ Γ΄. Το κείμενο αποκαλύπτει με μεγάλη σαφήνεια ότι η εξουσία του καίσαρα οδηγούσε στην περιφρόνηση του ίδιου του αυτοκράτορα (ὡς ἐντρυφῶντος… καὶ … ἐξυβρίζοντος) και τονίζει ότι ο καίσαρας απολάμβανε ήδη πολλά προνόμια από τα αξιώματά του (φιλοτιμήσασθαι). Οι συνεργοί του Μιχαήλ Γ΄ και του Βασιλείου στην δολοφονία του καίσαρα Βάρδα χαρακτηρίζονται «κοινωνοί», εφόσον συμμετέχουν στην συνωμοσία και κατά το κείμενο παρότρυναν τον Μιχαήλ Γ΄ στο τόλμημα αυτό (κατεπαγγελομένους καταπράξασθαι τὴν σφαγήν).