Οι πένητες «κατάβρωμα» των ισχυρών

Το χωρίο προέρχεται από Νεαρά του αυτοκράτορα Ρωμανού Α΄ Λακαπηνού που χρονολογείται στο έτος 934 και ακυρώνει όλες τις πράξεις απαλλοτρίωσης περιουσίας που έγιναν από «πένητες» προς «δυνατοὺς» μετά τον λιμό του 927/8. Το απόσπασμα αποτελεί την εισαγωγή στο κυρίως μέρος της Νεαράς και για το λόγο αυτό είναι αρκετά θεωρητικό. Ο αυτοκράτορας θεωρεί πως είναι δικαίωμα του καθενός να κληροδοτεί την περιουσία του στα τέκνα ή τους συγγενείς του, κάνοντας έμμεση αναφορά στο ισχύον δίκαιο της προτίμησης μέσω της αναφοράς των γειτόνων, τους οποίους αφορά κατεξοχήν η εκποίηση ακινήτων. Η προστασία των πενήτων σε αυτή την περίπτωση είναι πλέον ένα καθήκον που αναλαμβάνει το ίδιο το κράτος με ιδιαίτερο σκοπό την σωτηρία του συνόλου (κοινῇ σωτηρίᾳ). Σαφής είναι η μομφή προς τους «ἰσχυροτέρους»: σύμφωνα με την συνήθη οπτική, οι άρχοντες, οι οποίοι έχουν λάβει την εξουσία τους από το Θεό (τοὺς ἄρχειν ἐκ θεοῦ λαχόντας) όφειλαν να φροντίζουν τους πένητες, γι’ αυτούς όμως οι πένητες αποτελούν στην πραγματικότητα «κατάβρωμα». Στο σημείο αυτό ο αυτοκράτορας συνδέει την συμπεριφορά των «ἰσχυρῶν» με την απορρόφηση της γης κάνοντας χρήση νομικών όρων (κατέχουσι) δηλώνοντας ότι αποκτούσαν πλήρη κυριότητα. Οι «ἰσχυροί» εδώ επεξηγούνται με τις ομάδες που ακολουθούν, τους άρχοντες και τους «ὑπερανεστηκότες» (υπερέχοντες), οι οποίοι, κατά τον αυτοκράτορα, ξεχωρίζουν για την δόξα και τον πλούτο τους. Ο πλούτος μπορεί να κυμαίνεται και να έχει οποιαδήποτε πηγή προέλευσης, η δόξα ωστόσο προέρχεται από την υπηρεσία στο κράτος ή από το παλαιό και ένδοξο γένος, δηλαδή από την επιφανή καταγωγή. Και τα δύο δίνουν σαφή κοινωνική υπεροχή (ὑπερανεστηκότες), η οποία ωστόσο διαφέρει από την κατοχή πραγματικής εξουσίας, που θα οδηγήσει στον πιο συγκεκριμένο ορισμό των «δυνατών» στο ίδιο κείμενο.